“Nor naizen baneki”. Hori da Axut eta Artedrama konpainiek elkarlanean ostiral honetan Luhuson aurkeztuko duten antzezlanaren izena, eta askok argitu nahiko luketena ere bai. Asteon izan dira azken egonaldia egiten Luhuson, eta neke aurpegiarekin baina pozik eta kafea eskuan ireki zizkiguten Harri Xuri antzokiko ateak. Estreinaldirako “hiru lan egun” falta zirela zioten ahots urduriekin.

      Hutsik daude besaulki gorriak alde batean eta bestean oholtza hutsik; antzezleen arropekin, bakoitzak berea txukun txukun. Philippe Ducouren esanetan egin dituzte lehen beroketak, objektuei “harrera egiten” ari dira ikasten, baldeak, kaxak, makilak edota betaurrekoak eskuz esku pasaz. Azken lanean izango du eragina, gaurtik aurrera ulertuko du ikusleak zertan zebiltzan Ramon Agirre, Garoa Bugallo, Maialen Diaz, Aline Etxeberri, Manex Fuchs, Idoia Tapia eta Oier Zuñiga aktoreak.

      Ximun Fuchsek nahiago du “eramale” titulua “zuzendariarenaren” ondoan, eta berak azaldu digu obraren funtsa: “Antzoki bat erauntsi nahi da aparkaleku bat egiteko, eraikin publikoak desegiten direnean, behartuak dira –ez dute beti egiten baina behartuak dira–, indusketa prebentibo bat egitera, eta hori da istorioaren funtsa. Antzokia induskatzen hasten dira eta hainbat istorio agertzen dira bertan”.

      Induskatzaileak dira aktoreak, lur koloreak zein kolore gorrixkak dituzte soinean. Idoia Tapiak azaldu du Aranzadi Elkartearekin elkartu direla beraien lanaren inguruan gehiago jakin asmoz, “beraiekin harremanetan gure zulora sartu gara, beraiek nola egiten duten lan ikasteko. Interesgarria izan da, elkar elikatze bat egon delako, eta uste dut eman dizkigula klabeak indusketarako”. Gorputzak ere ikasi behar izan du, eta hori ere landu dute induskatzaile zein koreografoekin.

      Eta zein antzekotasun topatu dituzte bi langintzen artean? “Beraiek arrasto humanoak interpretatzen dituzte, eta hori da antzerkiaren ahala, ikusten ditugun gauza batzuk bizitzan eta horiek interpretatzen ditugu gero herriari transmititzeko”. Eramalearen ustez arazoak ere berberak dituzte: denbora eta dirua. “Arkeologia, kultura bezala, prekarietate handi batean bizi da, artea edo zientzia euskaraz egitea oso konplikatua da, eta aldi berean segitzen da lan hori egiten, historia eta istorioak transmititzeko”, eta egin izana txalotzen du.

      Irulegitik selfietara

      Irulegiko Eskua izan zen txinparta Harkaitz Cano eta Fuchs istorioa idazten hasteko, “gizartearen idazkariak” direla antzerkigileak uste du baxenafartarrak, eta brontzezko eskuak izandako garrantzia azaltzen du: “Irulegiko Eskuarena gertakari handi bat izan zen, ez bakarrik arkeologikoa, soziologikoa ere izan zen, euskal komunitatea garai batez mozkorraldi handi batean bizi izan zen, poza eta harrotasuna berpiztu ziren”. Eta ebidentzia bat egiaztatu zela uste du, modu batean edo bestean izendatu, “aspalditik hitz egiten dela euskaraz”.

      Antzokian topatutako objektuen istorioak, arkeologoen istorioak, eta Irulegiko eskuaren garaitik gaur egunera arteko loturak kontatzen dira antzerkian, jauzika, batetik bestera, “loturak badaudelako”, baieztatu dute.